برگرفته از کتاب تاریخ و جغرافیای بانه (رئوف توکلی)
استنباط ما از تاریخ متناسب با نوع نگرش و جهان بینی ما باعث می شود تا بتوانیم متفاوت تر از آنچه که تاریخ نگاران ثبت کرده اند درباره تاریخ و حوادث زمان قضاوت کنیم. گرچه خشونت و بازیهای اقتدارگرایان تنها واقعه نگاری بوده که سینه به سینه به ما رسیده، اما در پس رویدادها، زشتی و زیبائی ،خیانت و وفاداری،ایمان و انحراف وجود داشته است و در این میان حقیقت موضوع ،قربانی توصیف اجمالی رویدادها شده است.تاریخ خشک و بی رحم و شرافت در پستوی حوادث غریبه ای استتار شده است.با احترام به قلم زحمتکش استاد رئوف توکلی گزیده ای سخت کوتاه و تاریخ شماری از دستچین را در ذیل از کتاب ایشان تقدیم می نمایم.در شرفنامه آمده است مردم بانه بی آنکه اطاعت یکی از سلاطین اسلام را بپذیرند به اختیار خود به کیش اسلام در آمده اند.آنچه مسلم است بانه و دیگر مناطق کردستان همواره رزمگاه ایران و روم بوده است اما به دلیل کوهستانی بودن و نقاط صعب العبور کمتر از از مناطق پست شاهد تغییرات عمده فرهنگی بوده است. واژه اصحابه کش بدان دلیل معرف مردم بانه شده که تعدادی از لشکریان اسلام بدست بانه ای ها کشته می شود و آنها هم تعدادبسیار زیادی از مردم بانه را بقتل می رسانند.از آن پس بانه محل و مکان خدمتگذاری به اسلام بوده است.
در حمله مغولها مراکز علمی و آبادیهای بانه توسط جنگجویان تخریب شد، آنها مدتها بر امارت کردنشین اسلامی حکومت کردند.تغییر اسامی آبادیها و نقاط جغرافیایی از تسلط مغولها بر این منطقه بجا مانده است.
رواج و رکود بانه در تاریخ بصورت امری طبیعی موجبات ظهور برهه های درخشان و تاریک در این شهر و حومه آن شده است.سوزاندن وتخریب بانه به دست حاکمان غریبه و محلی و یا توسعه و رواج بانه و شهرت آن در محلی از تاریخ مدلول نوع نگرش و عملکرد حاکمان یا تنوع آب و هوایی بوده است چنانکه خشکسالی واضحا موجبات رکود وپیدایش امراض و کوچ مردم شده و عکس قضیه نیز شکوفایی تجاری و اجتماعی بانه را در پی داشته است.
حاکمان اختیارالدینی ،میر نشینان کرد،صفویان،شاهان عباسی،عثمانی ها،جگجویان مغول و روسها هر کدام به نوبت و به نوعی بر بانه تسلط داشته اند و هر ازگاهی کشتار مردم بانه صرفا نه بدلیل اعتراضات مردمی به حاکمان، بلکه اغلب از بدشانسی و دم دست بودن بانه یا نرسیدن حاکمان به خواسته هایشان آنا را برای آتش زدن بانه وسوسه می کرده و این امر هر چند وقتی در تاریخ تکرار شده است.نشنیده اید که می گویند"همه راهها به بانه می رسند" در مقاطع مختلف تاریخ لشکر کشی و گذر قشون سلاطین و حاکمان وقت از بانه، موید مثلی است که برای رسیدن به بانه معرف راههای منتهی به این شهر شده است.
بانه دوره های درخشانی هم داشته است،بخصوص در دوره یونس خان که در آن واحد هم مرمت کار شهر بوده است هم تاجر و رونق دهنده بازار و هم دادخواه مردم.او بر اثر منازعات عشیره ای به مشکلات عدیده ای چون تبعید گرفتار آمد.نوعی شیرین بودن حکومت بانه، بر مذاق خان های بانه و حتی خان های شهر های مجاور ماجراهایی تلخ و شگفت آوری خلق کرده است.کشمکش های مستمر بر سر منصب قدرت و حسادت ها ی مادی و مقامی موجبات عدم ثبات حکومتی و به تبع عدم ثبات در مسائل اقتصادی و اجتماعی را موجب شده است.
در جنگ جهانی اول خلفای عثمانی با استفاده از حس دینی مردم ، آنان را به مبارزه با روسیه تحریک کردند در حالی که همپیمانان عثمانی هم غیر مسلمان بودند.تلفات مردم کرد با سلاح خنجر و تفنگ در مقابل توپهای روس بالا می گرفت،حاکم وقت بانه ،محمد خان پسر یونس خان بعد از مدتی ، از درگیری با روسها امتناع کرد و به همین دلیل به دست ابراهیم بتلیسی فرمانده عثمانی تیرباران شد.روسها بر بانه چیره شدند و آنها هم بانه را به اتش کشیدند و مردم بانه را آواره کردند.پس از انقلاب اکتبر روسیه،مردم به بانه بازگشتند و دوباره شهر را بنا کردند.
از سال 1300 ه .ق به بعد بانه با ضعف دولت عثمانی بیشتر از گذشته تحت سیطره دولت ایران قرار گرفت هر چند که خان های منطقه، طبق رویه تاریخی در جنگ و گریز ها با همدیگر و حکومت مرکزی، بر بی ثباتی ها می افزودند گهگاه هم حکومت مرکزی در پشتیبانی یا تنبیه (تبعید یا اعدام) خان ها بانه اقدام می کرد.
این مطلب از مجله شاره که م بانه،ویژه نامه شهرداری بانه، عینا نقل شده است.
مهدی موسوی یکی از مدیران بانه پدیا است.قبلا در مورد تکنولوژی در سایتهای مختلفی می نوشت اما اکنون بیشتر به برنامه نویسی و طراحی نرم افزار مشغول است.از سال 90 در شرکت ژیار سافت به کار مشغول است.
لیست پست های مهدی موسوی
سايت زيبا ، وزين و جامع شما و اطلاعات با ارزش و خوب آن براي اينجانب بسيارجالب و سودمند بود و مطالب گرانقدر شما بويژه در مورد تاريخ و فرهنگ و جغرافياي بانه براي بنده جالب و سودمند بود.
آرزوي موفقيت و شادابي روز افزون شمارا دارم.
موفق باشيد