در این مطلب می خوانید:
جوانان امروز بانه در حسرت دیروز
گره خوردن بیکاران با مبادلات غیر رسمی مرزی موجب بروز آسیب های اجتماعی شده است.
کمبود امکانات بهداشتی و متخصصین مساوی است با مرگ مرزنشینان
نیروی انسانی ، طلا ، طبیعت ، راه فرار از معضل
آنچه از دیدن فیلمهای پلیسی و درگیر های مرزی با انها دیده ام چهره ی قاچاقچیانی است که با سربند و تفنگ به دست،مواد مخدر جابجا می کنند.
اما اینجا همه جنس و کالا جابجا می کنند.اینجا چرخه زندگی فقط با این جنس می چرخد.اینجا اگر قاچاق – به قول فرماندار شهر،مبادلات غیر رسمی مرزی – نباشد زندگی یعنی هیچ،یعنی مرگ تدریجی و نابودی.
حالا حتی کودکان مرزنشین کتاب و درس و مدرسه و مشق و کتاب را رها کرده اند و دوشادوش پدران و مادرانشان تاریکی کوهستانها و بیابان ها را می شکافند و برای 10000 تومان ساعتها پیاده روی می کنند تا درس زندگی بر صفحه روزگار بنگارند. آنهم نه مواد مخدر،تریاک ، حشیش و مشروبات الکلی، بلکه انچه نیاز همه است. آنها نه سر بسته هستند و نه تفنگ به دست که گاه مورد ضرب و شتم تفنگ به دستان هم قرار می گیرند.
آنها می سوزند و به قول خودشان نسل سوخته هستند.مرزنشینی که ثابت کرده اگر بخواهند میتواند. طوری که رتبه ممتاز کنکور را از آن خود کرده اند.
اما به دلیل شرایط نا مناسب، دیدن آینده نه چندان با ثبات تحصیل کردگان، ترجیح می دهند از هم اکنون پیاده و سواره در این مسیر حرکت کنند و حتی از جان خودشان بگذرند. حال کودکان ، جوانان ،بزرگان ، زنان و مردان مرز نشین همه و همه منتظرند که روشنی روز را، سیاهی شب ببلعد تا روز کاری آنها شروع شود و باز روز از نو روزی از نو.
آنها می گویند بالاخره هر نقطه از کشورمان با داشتن موقعیت های طبیعی و غیر طبیعی ، برای نیروی انسانی آن اشتغال زایی میکند.جنوب با نفتش ،شمال با دریا و ماهی اش ،منطقه ای با صنعت و کشاورزی و دامداری و اینجا که خبری از آب و نفت و صنعت نیست شاید همین مرزها هستند که باید روزیمان را تامین کند.
اگر نقشه ایران را به دقت نگاه کنی، هر چه به سمت غرب بروی نامی را خواهی دید که فقط یک بند انگشت تا کشور همسایه، عراق ، فاصله دارد.
شهری که از جنگ تحمیلی زخمی کهنه دارد . شهری که در دل خود ادیبان ، هنرمندان و فرهیختگانی چون دکتر ابراهیم یونسی، محمد رئوف توکلی ، بهمن قبادی و ... را پرورش داده است.
در مسیر رفتن به بانه با افرادی همسفر می شوم که یا برای تجارت آمده اند یا برای عبور از مرز.خانمی که چهره آراسته و سرو وضع و زبانش، از پایتخت نشینی او حکایت دارد می گوید: برای بار دوم است که می خواهم از مرز کشور خارج شوم ولی تا به حال از بانه نرفته ام.اینجا دیگر دردسر های پاسپورت و ویزا و هزینه های بالا را ندارد و حداکثر با 50000 تومان وارد خاک عراق می شویم و بعد ترکیه و و سپس از آنجا به هر کجا که خواستم ...
ساعت 5 صبح وارد بانه می شوم سوار اولین تاکسی که شدم راننده اش می گوید : تا چند دقیقه دیگر کلی ماشین سر این میدان جمع می شوند. کارشان همین است با 10- 15 هزار تومان تا مرز و اگر بخواهی تا آنطرف تر می برندت.
اسد بیگی فرماندار بانه می گوید: بانه یکی از شهرستان های غربی استان کردستان است که بیش از140/000 نفر جمعیت دارد بانه دارای چهار بخش و و هشت دهستان ،و سه نقطه شهری و 215 آبادی است. تاریخچه بانه را می توان در جنگ ایران و روم در سال 624 میلادی یعنی زمانی که هراکلیوس،امپراطور روم وارد بانه شد جستجو کرد.شهرستان بانه دارای 5/1584 کیلومتر مربع یعنی 5/1 درصد مساحت استان کردستان را شامل می شود که از جنوب و مغرب با کشور عراق همسایه است.او ادامه می دهد:از آنجا که بانه شهر مرزی است در طی دوران جنگ بارها مورد حملات دشمن قرار گرفته است و خسارات زیادی دیده است. در بخش کشاورزی به دلیل کوهستانی بودن منطقه با کمبود زمین روبه رو هستیم و همچنین پوشش طبیعی به دلیل مصرف سوختی و کمی منابع آبی و خاکی رو به فرسایش است. در بخش صنعت نیز باید گفت که صفر هستیم ، چون از مشخصات شهر های مرزی عدم امنیت سرمایه گذاری است و هیچ کس حاضر به سرمایه گذاری نیست.از سوی دیگر ما با افزایش بی رویه جمعیت روبه رو هستیم به طوری که روستایی مانند ابولحسن قبلا دارای 200 نفر جمعیت بوده است اما هم اکنون دارای 1000 نفر است که با این روند افزایشی، آموزش مهارتهای فنی و حرفه ای رشدی نداشته است.عوام ذکر شده دست به دست هم داده تا بیکاری چه به صورت پنهان و چه به صورت آشکار بیداد کند.
اما تنها موقعیت منطقه یعنی همان مرزی بودن و ارتباط افراد با داشتن خویشاوند در آنسوی مرزها موجب گرایش مردم به سمت مرزها و امرار معاش از طریق مبادلات مرزی شده است.
اسد بیگی با تاکید به اینکه به جای واژه قاچاق کالا از مبادلات غیر رسمی مرزی استفاده کنید می افزاید داشتن شغل ناپایدار و درآمد نا مناسب و پیوند بیکاری با اینگونه مبادلات موجب ایجاد مشکلات اجتماعی از جمله اعتیاد شده است.اگر چه اعتیاد در این شهر ناچیز است اما مردم زمانی را به خاطر دارند که اعتیاد و معتاد در این شهر جایی نداشته ، پس اکنون ناراضی هستند با این حال من مطمئن هستم افراد تزریقی تعدادشان از انگشتان دست فراتر نمی رود.
انجمن مردمی مبارزه با اعتیاد در چهار بخش مرکزی، الوت ، نمشیر و ننور فعال است او دلیل اصلی آسیب های اجتماعی بانه را که کمتر از میانگین کشوری است پایین بودن درآمد مردم می داند و می گوید: ما در جهت آموزش عمومی مردم دچار مشکل هستیم به طوری که پس از دیواندره بیشترین آمار بیسواد استان مربوط به بانه است 000/50 نفر از مردم بانه در روستاها زندگی می کنند که عدم داشتن شغل مناسب و مکانهای آموزشی باعث به وجود آمدن این اسیب ها شده است. آسیب های مرزنشینی موجب گردیده تا کودکان و نوجوانان آنجا از تحصیل باز بمانند.زمانی که یک نفر به راحتی می تواند به وسیله چهرپا با حمل کالا درآمدی مناسب در ماه داشته باشد ،فرزند این فرد با نگاه کردن به تحصیل کرده های بیکار و داشتن شرایط شرایط مناسب برای کسب درآمد در کوتاه مدت - ولی با تحمل سختی های مختص به خود - درس را نادیده می گیرد و با بارکشی و طی کردن مسیر های طاقت فرسا در زمستان و تابستان درآمدی مناسب را ماهیانه بدست می آورد. اما باید در نظر داشت که آسیبهای جسمی و درگیری ها و حوادث بین راه که هر لحظه جان انها را تهدید می کنداز عوارض جانبی این شغل پر درآمد است.
وی ادامه می دهد: با این حال اگر سرمایه گذاری کافی در بخش آموزشی در مناطق مرزی انجام شود، استعداد های خوبی شکوفا خواهند شد.
او در ادامه از وضع زنان می گوید:هر چند در گذشته فرهنگ های غلطی چون عدم تتحصیل دختران ، ازدواج دختران در سنین پایین و ... رایج بوده است اما وضعیت کنونی زنان و دختران منطقه بهتر از گذشته است و فقر فرهنگی و آموزشی به میزان قابل توجهی کم شده است.
برای زنان جلسات متعددی مانند شبکه جنسیت به منظور اعتدال جنسی برگزار می کردد.خوابگاههایی برای رفاه دختران مرز نشین که برای تحصیل به شهر می آیند ساخته شده،همچنین ایجاد مراکز فنی و حرفه ای، مراکز صنایع دستی و کارگاههای دوزندگی و بافندگی و تولیدی در حال پیگیری و بهره برداری است.
اسد بیگی می گوید:
کالاهایی که از مرز ها وارد می شوند نیاز های روزمره و کالاهای مصرفی همانند آرد ، شکر، برنج،چای ، لوازم خانگی و ... است اما یکی از امتیازاتی که در بخش گمرک مانند برخی از شهر ها از جمله خرمشهر ،برای این منطقه در نظر نگرفته اند، تعداد و تنوع کالاهایی است که نیاز به واردات دارند و از سوی دولت محدود شده است.در حال حاضر چهار بخش تعاونی مرزی داریم که برابر سهم ارزی خود اقدام به واردات و صادرات می کنند و نیاز های خود و افراد تحت پوشش را نیز تامین می کنند.
در سال گذشته 60 میلیون دلار صادرات از طریق بازارچه ها و تعاونی های مرزی صورت گرفته است که علاوه بر آن حداقل برای 400 نفر هم اشتغال زایی کرده است. تا نیمه دوم امسال این مبلغ 18 میلیون دلار بوده که نشان از کاهش آن دارد.
از او در مورد مشکلات مبادله کنندگان کالا و در گیری هایی که ممکن است بین مردم با نیروی انتظامی پیش بیاید می پرسم، می گوید:
از اول سال 78 تا پایان سال 79 بیش از 20 نفر در این درگیری ها کشته شده اند و لی در سال گذشته تنها یک نفر کشته شده است(آمار احتمالا مربوط به سال 83 می باشد ).
دلیل اصلی آن عدم آموزش شهروندان ، نبود پلیس راه مستقل و وجود برخی افراد نا کارآمد و ... می باشد.
فرماندار بانه می گوید مشکل دیگر مرزنشینان نبود امکانات بهداشتی است .نداشتن متخصصین برای بیماری های خاص و فاصله 250 کیلومتری با سنندج باعث شده است تا در بیشتر موارد بیماران بدحال فوت کنند.
او می گوید هرچند افراد تحصیلکرده و متخصص در این منطقه کم نیست – که نمونه بارز آن روستای شوی است – اما آنها نیز برای تامین زندگی از منطقه خارج می شوند و متخصص غیر بومی هم به دلیل محروم بودن منطقه و نبود امکانات، حاضر به کار کردن در این منطقه نیستند.
وی مشکلات ایجاد شده بر سر راه تولید کنندگان قند را بهداشتی نبودن کارگاههای کوچک می داند و می گوید در اینجا چون شکر به قیمت خیلی پایین تر از داخل کشور ، از آن سوی مرزها وارد می شود و محصول تولیدی با قیمت بالا به فروش می رسد لذا اقتصاد کشور و سایر کارخانه های قند مانند کارخانه های موجود در استان خوزستان را تهدید می کنند.بنابراین فعالیت این مراکز تولیدی باید زیر ظر قوانین و مقررات اقتصادی کشورمان باشد.
اسد بیگی فرماندار بانه می گوید : داشتن پتانسیل هایی چون وجود نیروی انسانی مناسب،زمین مناسب برای باغداری ، ایجاد سد خاکی در عباس آباد و استفاده در زمین های کشاورزی آبی ، دامداری ، وجود معدن طلا در آلوت، وجود مناظر بکر و زیبای طبیعی مانند پارک دوکانان ، دشت شوی ،دشت سورین، پیرمراد و ... گسترش گردشگری و ، وجود بازارچه های مرزی و ... می تواند راه فرار از معضل کنونی بانه و مرز نشینان و نور امیدی برای جوانان منطقه باشد.
تذکر:
این مطلب نوشته سید معبود ستوده ،خبرنگار روزنامه همشهری است که در سال 84 در ویژه نامه هفتمین جشنواره داستان نویسان غرب کشور،مجددا چاپ شده است بانه پدیا به دلیل عدم دسترسی به اصل مطلب در روزنامه همشهری، این ویژه نامه را به عنوان مرجع معرفی می نماید.
مهدی موسوی یکی از مدیران بانه پدیا است.قبلا در مورد تکنولوژی در سایتهای مختلفی می نوشت اما اکنون بیشتر به برنامه نویسی و طراحی نرم افزار مشغول است.از سال 90 در شرکت ژیار سافت به کار مشغول است.
لیست پست های مهدی موسوی
ممنون از اینکه این متن را برای انتشار انتخاب کردید.من طی مدتی که اونجا بودم فیلمبرداری را هم انجام دادم کهبرای پخش از طریق باشگاه خبرنگاران رایزنی کردم ولی میانه راه به دلیل مشغله موفق نشدم.خیلی دوست دارم مجدد به بانه بیام و با مردم خوب و خونگرم و مهربونش تعامل داشته باشم.به امید دیدار مجدد
بچه ها بانه شهر زیبای فقط جای مجتمع تجاری که نیست یک عالمه مکان دیدنی و سرسبز داره طبیعتش عالیه حرف نداره بخصوص روستای شوی ساوان