جمعیت حال حاضر دنیا در حدود هفت میلیارد نفر است. بر طبق پیش بینی ها با رشد 30 درصدی در جمعیت دنیا، این رقم در سال 2050 به 9 میلیارد نفر خواهد رسید. پیش بینی ها همچنین حکایت از افزایش جمعیت شهری نسبت به حال حاضر دارد. چنانکه هم اکنون نیزجمعیت شهری به واسطه صنعتی شدن و روند توسعه در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه از جمعیت روستایی بیشتر است ، و این یعنی اینکه ما هم در این زمان و هم در آینده احتیاج به ساخت و توسعه شهرها برای سکونت و زندگی جمعیت شهری داریم.
افزایش جمعیت در شهرها مسائلی چون ترافیک، آلودگی(آلودگی صوتی، آلودگی هوا، آلودگی آب)، تخریب محیط زیست، مشکلات فرهنگی و اجتماعی و مسائلی از این دست را در پی داشته است. چنین مشکلاتی موجب تحمیل استرس ها و فشارهایی به جمعیت شهرنشین شده است که باعث بروز بیماری ها و ناهنجاری در سطح جامعه بوده است.
تحقیقات در ارتباط با بهداشت و سلامت به این نکته بارها و بارها اشاره کرده اند که، " محیط زیست سبز محیط سالمی است". محیط بیرونی سالم تاثیر بسیار زیادی در کاهش استرس ها و کیفیت بخشی رهایی از استرس های جسمی و روحی دارد. محیط بیرونی ناسالم موجب بروز و تشدید بیماری ها و ناهنجاری های ناشی از این استرس ها می شود.
یکی از راه های سالم سازی محیط بیرونی در شهرها، فضای سبز شهری است. فضای سبز شهری در واقع نوعی از سطوح کاربری زمین شهری با پوشش گیاهی انسان ساخت است که دارای کاربری اجتماعی و زیست محیطی است. فضای سبز شهری تشکیل دهنده بخشی از پیکره و سیمای شهری است و به عنوان یک عامل زنده و حیاتی در کنار کالبد بی جان شهر، تعیین کننده ساخت شکل شهر است.
مهمترین اثرات فضای سبز در شهرها ،کارکرد های زیست محیطی آنها است که ایجاد تعادل بخشی در متابولیسم شهر از یک سو و بالا بردن سطح زیبایی از سوی دیگر ،سبب افزایش کیفیت زیستی شهرها می شوند ودر حقیقت فضای سبز ریه های تنفس شهرها به شمار می آیند.
طی چند سال اخیر شهر بانه شاهد رشد جمعیتی بود که دلیل عمده ی آن نه زاد و ولد، بلکه مهاجرت روستائیان و ساکنان شهرهای اطراف بانه جهت کسب و کار در فضای تجارتی حاصل از واردات و مبادلات مرزی کالا بود. نبود زیرساخت های کافی و مناسب در این شهر باعث شده است که رشد جمعیت و ورود مسافران به این شهر جهت خرید کالا، استرس ها و فشارهایی را به جمعیت ساکن و حتی مسافران این شهر وارد کند. چیزی که باعث مضاعف شدن این فشارها گردیده است نداشتن برنامه مشخص و مدون و عدم تلاش مسئولان شهری برای بهبود بنای زیرساخت ها جهت رفع مشکلات این شهر است. از اینرو می توان گفت که کیفیت زندگی در این شهر طی سالیان اخیر کاهش محسوسی یافته است.
یکی از زیرساخت هایی که نقش بسیار زیادی در کاهش استرس های شهرنشینی و بالا بردن کیفیت زندگی در این شهر می توانست داشته باشد و باید برای ساخت آن تلاش می شد، فضای سبز شهری و محوطه های تفریحی با تراکم بالای درختان است. با دقت در فضای شهری بانه می توان به این نکته پی برد که این شهر از لحاظ فضای سبز شهری فقیر می باشد و با وجود اینکه در منطقه ای کوهستانی قرار گرفته است اما از نظر فضای سبز شهری بیشتر به مناطق خشک مشابهت دارد. تراکم درختان در خیابان های این شهر بسیار پایین است و کوچه ها تقریبا عاری از هر گونه درختی هستند. نظم و هویت مشخصی از فضاهای سبز این شهر مشاهده نمی شود و مواردی هم اگر هست صرفا برای خالی نبودن نقشه شهر از عنوان فضای سبز شهری است.
اگر از یک شهروند بانه ای بخواهید که یک پارک برای تفریح و استراحت به شما معرفی کند، شاید سخت ترین سوال ممکن را از او پرسیده باشید. چرا که این شهر اصولا پارک به معنای دقیق کلمه ندارد. پارک فضای سبز محصور شده ای است که هدف از آن تفریح و سرگرمی است. و پارک های شهر بانه که اسم آنها بر روی نقشه آمده است فاقد شاخصه های یک پارک هستند. پارک کودک را که فقط کودکان سال های 60 به خاطر دارند و اکنون خرابه ای بیش نیست. پارک 15 خرداد به محلی برای دستفروشان تبدیل شده است. پارک توحید در حد یک پارک برای یک محله است و نهایتا شاه بیت پارک های شهر بانه ، پارک دکانان است که پارک اصلی شهر محسوب می شود. برای اینکه در مورد معایب و مشکلات پارک دکانان به یک دیدگاه مشترک برسیم به عکس زیر(پارک لاله تهران) نگاه کنید. این پارک به عنوان یک الگوی مناسب دارای شاخصه هایی چون جداسازی از فضای بیرونی، تراکم بالای درختان، فضاسازی مناسب و امکان دسترسی مناسب به آن است. پارک دکانان هیچ یک از فاکتورهای ذکر شده در بالا را یا ندارد یا اینکه به صورت بسیار ضعیفی دارد.
نمایی از پارک لاله تهران
در مورد پارک های شهر بانه پیشنهاد می شود که پارک های موجود به سرعت ترمیم و بهسازی شوند. با مکان یابی مناسب پارک های منطقه ای و محله ای در سطح شهر گسترش داده شود که همه مردم در تمام نقاط شهر دسترسی به فضای سبز و پارک داشته باشند. علاوه بر پارک های سطح شهر می توان یک پارک را به عنوان پارک اصلی شهر برگزید که در حال حاضر پارک دکانان این عنوان را به دوش می کشد. پارک اصلی باید شاخصه هایی همچون جداسازی از فضای بیرونی و امکان پیاده روی برای همگان در محیطی آرام و بدون استرس، فضاسازی مناسب جهت ورزش کردن، بازی و نشستن، طراحی فضای سبز و استفاده از درختان مناسب با نظر کارشناسان امر را داشته باشد. یکی از فاکتورهای اساسی دیگری که پارک اصلی شهر باید داشته باشد وجود فضایی برای پارک کردن ماشین هاست که در طراحی و مکان یابی باید این مورد نیز در نظر گرفته شود.
داشتن شهری زیبا و در خور شان ساکنان آن، نیازمند یک اقدام دوجانبه است. در گام اول مردم شهر بانه باید به حق اساسی خود در مورد داشتن شهری با استانداردهای بالای زندگی پی ببرند و این حق را در جنبه های مختلف مطالبه و پیگیری کنند. در گام دوم مسئولین شهری در ارتباط با فضای سبز شهری باید به شناسایی نیازمندی های اساسی شهر بپردازند. تدوین برنامه جامع و مدون جهت بهبود و ساخت فضاهای سبز اقدام بعدی است که باید صورت گیرد. پایبندی به برنامه و بلند مدت بودن آن از شاخصه هایی است که می تواند به بهبود فضای سبز شهری کمک کند. فرهنگ صیانت و حفاظت از فضاهای سبز باید در میان مردم و مسئولین گسترش یابد و همگان به محیط های طبیعی و فضاهای سبز به دیده سرمایه بنگرند.
فضای سبز و پارک ها یک نیاز اساسی برای شهر بانه است. فقط کافی است شب های تابستان سری به محوطه ی مثلثی شکل بازی در کنار دبیرستان شبلی بزنید تا کاملا درک کنید که مردم این شهر به شدت نیاز به تفریح و سرگرمی دارند. در کنار این قضایا فضای سبز در دنیای امروزه یک ضرورت اثبات شده است. به توسعه و بهبود این فضا ها کمک کنیم.
مهندس آرمان فتحیان
کارشناس ارشد عمران - مدیریت پروژه
