این مطلب مربوط به وبلاگ دکتر بختیار عزت پناه است و کلیه حقوق این مقاله برای ایشان محفوظ می باشد.
فهرست :
بررسی ساختارهای طبیعی و ساختمانی در ارتباط با زلزله و راهکارهای مقابله با آن در شهر بانه
میانگین عمر موجودی واحدهای مسکونی
ساختمایه و مصالح بکار رفته در واحد های مسکونی
مشخصات زمین شناسی و ژئو مرفولوژی شهربانه
مهمترین گسلهای موجود در شهر بانه و مناطق پیرامون
مقدمه
زلزله را می توان به عنوان تکانهای ناشی از عوامل طبیعی که از یک یا چند نقطه بر پوسته زمین وارد می آیند تعریف کرد .این تکانها در اثر عوامل مختلف درونی پوسته زمین مانند آزاد شدن انرژی ویا انباشته شدن آن در اعماق زمین و عوامل بیرونی همچون عبور یک کامیون ، فرو ریختن غارهای زیر زمینی ، انفجارهای اتمی ، سقوط سنگهای آسمانی و غیره بوجود می آیند .
در این میان عوامل بیرونی که موجب تکانها وارتعاشات پوسته زمین می شوند به علت اینکه از نیروی کمی بر خوردارند اهمیت چندانی در وقوع زلزله ندارند ولی فعالیتهای تکتونیکی ونیروهای درونی زمین بنا به بزرگی وشدتی که دارند ، عمده ترین منشأ وقوع زلزله به شمار می روند.
بر اساس بررسی های انجام شده ، ماهانه بطور متوسط یک زلزله نسبتا" شدید در مناطق مختلف کره زمین اتفاق می افتد .ایران از جمله کشورهای هایی است که به علت واقع شدن بر کمربند زلزله آلپ- هیمالیا همواره در معرض وقوع زلزله های مخرب و ویرانگری بوده است . بطوریکه درصد سال گذشته ایران یکی از شش کشور با تلفات بالای ناشی از زلزله بوده است.
بانه از جمله شهرهایی است که به علت قرار گیری در مجاورت زون زا گرس و وجود گسلهای معروف پیرانشهر و کاشانه در پهنه با خطر نسبی نسبتا" بالایی واقع شده است که می تواند در صورت وقو ع زلزله خسارات زیادی به بارآورد.علاوه بر این عدم رعایت اصول و ضوابط شهرسازی و از همه مهمتر درصد بالای ساختمانهای با مصالح کم دوام و نیمه با دوام در سطح شهر (بویژه محلات حاشیه ای و دامنه ارتفاعات شهر) آسیب پذیری شهر را در مقابل زلزله دو چندان نموده است.
وقوع زلزله های پیاپی در طی سالهای گذشته که با حجم گسترده ای از خسارات مالی وجانی همراه بوده اند بیانگر این مطلب است که هنوز در کشور ما به دلیل عدم توجه به ساخت وسازهای مقاوم در برابر زلزله این معضل همچنان تمام نقاط ایران را با توجه به قرار گیری بر روی کمربند زلزله تهدید می کند . تصویب آیین نامه طراحی ساختمانها در برابر زلزله در سال 1378 ، هر چند گامی مهم در جهت بهبود وضعیت ساختمان سازی در کشور بود اما رعایت نکردن مفاد آن در عمل موجب گستردگی حجم خرابیها شده است که نمونه آن زلزله بم در سال 1382 می باشد. . لذا جهت مقابله با این معضل ، تدوین یک برنامه منسجم و درازمدت در سطح کشور که منجر به کاهش آسیب پذیری از طریق مقاوم سازی و ایمن سازی ساختمانها، مدیریت قوی و علمی امری ضروری می باشد.
هدف برنامه ریز شهری از بررسیهای لرزه خیزی ، شناخت شرایط ژئوتکنیکی و میزان خطر زمین لرزه محل مورد مطالعه در آینده می باشد تا براساس آن ضمن تدوین قواعد و پارامترهای مناسب در جهت مقاوم سازی سازه ها در محل به تعیین جهت توسعه شهر ونوع کاربریها ومکانیابی آنها بپردازد.
1- .میانگین عمر موجودی واحدهای مسکونی
یکی از شاخصهایی که در بررسی و ارزیابی کیفی بنا اهمیت دارد ،عمر ساخمان وسال اتمام بنای آن می باشد و در مجموع نشان می دهد که چند درصد از بناهای موجود قابلیت سکونت داشته و چه درصدی به دلیل اتمام عمر مفید بنا از رده سرمایه های موجود خارج می گردد.(فرهنگی منش ، 1374 ،ص 482 )
مطابق جدول شماره(1) درصد واحدهای مسکونی که قبل از سال 1355 بنای آنها به اتمام رسیده است برابر با 5/16 درصد(1431 واحد) بوده است که در فاصله سالهای 65- 1355 به 6/29 درصد(2576واحد) افزایش یافت. همچنین درصد واحدهای مسکونی که در طی سالهای 65 الی 75 بنای آنها به اتمام رسیده است معادل 9/53(4686واحد) درصد بوده است .
جدول شماره(1): واحدهای مسکونی شهر بانه بر حسب سال اتمام بنا
|
سال اتمام بنا |
تعداد |
درصد |
|
قبل از 1355 |
1431 |
5/16 |
|
1365- 1355 |
2576 |
6/29 |
|
1375- 1365 |
4686 |
9/53 |
مأخذ: برگرفته از نتایج سرشماری های عمومی نفوس و مسکن
بر اساس گزارش شروح فعالیتهای ساختمانی بخش خصوصی در مناطق شهری طبقه بندی واحدهای مسکونی بر حسب دوام مصالح به شرح زیر تعریف شده است:
الف- واحد های مسکونی بادوام : شامل ساختمانهای اسکلت فلزی و بتن آرمه وساختمانهای آجری یا تیر آهن می گردد.
ب- واحدهای مسکونی نیمه بادوام:شامل ساختمانهای بلوک سیمانی ، آجری با تیر چوبی وساختمانهای تمام آجری می گردد.
ج- واحدهای مسکونی کم دوام: شامل ساختمانهای خشتی و گلی می گردد.(زنجانی، 1374 ،ص 345)
طی سالهای 55- 1375 در شهر بانه روند تحول مسکن از لحاظ کیفیت مصالح ساختمانی درجهت افزایش ساختمانهای مسکونی با مصالح بادوام بوده است. افزایش درصد واحدهای مسکونی بادوام از 6/6 درصد درسال 55 به افزایش 56/29 درصددر سال 75 مؤید این مطلب است. برعکس درصد واحد های مسکونی کم دوام در طی سالهای 75 - 1355 سیر نزول داشته واز 1/19 درصد در سال 55 به 96% درصد در سال 75 کاهش یافته است .نسبت واحدهای مسکونی نیمه باوام نیز کاهش یافته از3/74 درصد درسال55 به 40/68درصد درسال75 رسیده است. جدول شماره (2)
جدول شماره (2):توزیع درصد واحدهای مسکونی شهر بانه بر حسب دوام طی سالهای55-75
|
دوام مصالح |
1355 |
1365 |
1375 |
|
بادوام |
6/6 |
4/21 |
56/29 |
|
نیمه بادوام |
3/74 |
7/72 |
40/68 |
|
کم دوام |
1/19 |
1/4 |
96/0 |
|
سایر |
- |
8/1 |
08/1 |
|
جمع |
100 |
100 |
100 |
مأخذ: برگرفته از نتایج سرشماری های عمومی نفوس و مسکن
برطبق آمار سرشماری سال 75 از تعداد 8693 واحد مسکونی موجود در شهر بانه ، واحدهای ساخته شده با مصالح ساختمانی آجر و چوب یا سنگ و چوب با 5538 واحد، بالاترین رقم را تشکیل می دهند. در رده بعدی واحدهای ساخته شده از آجر و آهن یا سنگ و آهن با 1796 واحد قرار دارد.واحدهای مسکونی ساخته شده از خشت و چوب با 24 واحد کمترین رقم را به خود اختصاص داده اند. همچنین طبق این آمار واحدهای مسکونی که با مصالح تمام چوب ساخته شده باشند گزارش نشده است .
یکی از اهداف اساسی مطالعات زمین شناسی وژئومرفولوژی اینست که برنامه ریز بتواند براساس نتایج این مطالعات مکانهای مناسب برای ساختمانها را شناسایی کند.
نواحی مختلف ایران به لحاظ عدم همگونی و یکنواختی در تشکیلات زمین شناسی و تکنونیکی به مناطق یا زون هائی با مشخصات و اشکال خاصی تقسیم گشته اند که از آن جمله می توان مناطق البرز، زاگرس ، ایران مرکزی و...را نام برد.
از نظر زمین شناسی و چینه شناسی محدوده مورد مطالعه در زون ارومیه ، سیرجان واقع شده است که گاهی به آن عناوین زون سنندج- سیرجان- زاگرس داخلی نیز گفته می شود. این زون که در اصل جزئی از ایران مرکزی است به صورت نوار دگرگون شده ای در امتداد و به موازات رواندگی زاگرس قرار داردو قدیمی ترین سازند منطقه را دولومیت سلطانیه تشکیل می دهد.(مهندسین پژوهش و عمران ، 1364، ص 65) نجفی در کتاب جغرافیای عمومی کردستان استان کردستان را از لحاظ زمین شناسی وعوامل زمین ساختی به سه ناحیه کاملا" مشخص تقسیم نموده است :
الف) ناحیه شرقی وجنوب شرقی
ب ) ناحیه مرکزی و شمالی
ج ) ناحیه جنوبی و جنوب غربی
باتوجه به موقعیت جغرافیایی منطقه مورد مطالعه در استان ، بایستی قسمت هایی از ناحیه مرکزی وشمالی را که در زون بانه ، مریوان قرار دارند ، مجزا کرد. سری پرمین ، در این زون که در مجاورت خط «شلیر» قرار دارد ،کاملا" با رسوبات پرمین در دیگر نواحی استان متفاوت است .در این زون در قاعده سری پرمین و ولکانیکهای بازیک با ضخامت 40 متر تشکیل شده اند که حالتی کاملا" دانه ریز و بصورت متفاوت با مواد آذر آواری اسیدی قرار گرفته اند که آنها نیز حالت بافت ساختی در آنها مشهور است وکاملا" حالت « متاولکانیک » دارند.همچنین در روی این بخش کوارتزیتها و مواد آذرآواری اسیدی قرار گرفته اند که آنها نیز حالت دگرگونی را نشان می دهند .این ولکانیکها تنها آثار مشهور از فعالیتهای مکانیکی پالئوزوئیک هستند ودر سریهای رسوبی پالئوزوئیک در دیگر نواحی استان ، چنین رخساره ایی مشاهده نمی شود .(نجفی ،1369)
به طور کلی می توان گفت که « تشکیلات زمین ساختی بانه که در دوران کرتاسه ، پالئوسین و ائوسن شکل پذیرفته متشکل از خاکهای عمیق با بافت نسبتا" سنگین تا سنگین با مقاومت نسبتا"کم ، از جنس ماسه سنگ ، کنگلومرا، سنگ آهک وسنگهای دگرگونی در نواحی شمال توأم با مجتمع مواد آهکی و سایر املاح در لایه های زیرین( شامل یک الی دو درصد کربن ومیزان فسفر بالا ) با شیب های متوسط 4الی 8 درصد وشیب های جانبی 5 الی 10 درصد توأم با سنگریزه می باشد .باستثنای اراضی واقع در نوار مجاور رودخانه در مناطق شرقی و شمال شرقی شهر که دارای زراعت آبی و مختصر درختکاری می باشد باقیمانده اراضی عموما"دارای زراعت دیم می باشد. قسمتهای سطحی دشت از رسوبات تخریبی حاصل از شستشوی ارتفاعات اطراف بوجود آمده که با دانه بندی درشت در دامنه ارتفاعات آغاز و به دانه بندی ریزتر تبدیل می گردد ( در این مورد جنگلهای دیم در تثبیت خاک دردامنه ها مؤثر میباشد) .( مهندسین مشاور پژوهش وعمران ،4 136)
شهر با نه از لحاظ لرزه زمین ساخت در مجاورت زون زا گرس قرار گرفته که به علت و جود گسلهای فراوانی که در این منطقه و جود دارد در پهنه با خطر نسبی نسبتا" بالایی واقع شده است که شدت پهنه آن طبق نقشه زون های همه شدت ایران IVلحاظ شده است که می تواند در صورت وقو ع زلزله خسارات زیادی به بارآورد.
بر پایه مطالعات صورت گرفته توسط خضری(1379) نشان می دهند که در سال 1593 میلادی زمین لرزه ای به بزرگی 1/6 درجه در مقیاس ریشتر در دو روستای اطراف شهر بانه (در 8/37 درجه عرض شمالی و 5/47 درجه طول شرقی) به وقوع پیوسته است . در مورد لرزشی که در پیرامون روستای آلوت رخ داده است در کتاب «جغرافیای طبیعی کردستان موکریان »چنین آمده است:در حوالی کوههای آلوت ،روبروی روستای گلسپی در آلان (جنوب حوضه زاب) لغزش رخ داده و باعث جابجایی چند صد متری پوشش دامنه شده است که گسل پانامین آن در نزدیکی رودخانه قرار دارد .این لغزش باعث شده که درختان روی دامنه نیز جابجا شده و تغییر مکان دهند .
مهمترین گسلهای موجود در شهر بانه و مناطق پیرامون عبارتند از :
این گسل در ادامه روند گسل جوان زاگرس و نز دیکترین گسل به شهر بانه می باشد که روند آن شمال غربی - جنوب شرقی بوده و با طول 10-90 کیلومتر وبزرگی 9/6 درجه ریشتر و فاصله 16 کیلومتری میباشد. این گسل از فاصله حدود 10 کیلومتری غرب بانه می گذرد و تا جنوب شهرستان پیرانشهر ( واقع در آذربایجان غربی) گسترده شده است. طبق محاسبات در صورت وقوع زمین لرزه با توجه به درازی این گسل ، زمین لرزه ای به بزرگی 1/7 درجه در مقیاس ریشتر در منطقه مورد انتظار خواهد بود که در هرجهش می تواند تا 4 متر جابجا شوند.
این گسل به طول بخش مستقیم آن در حدود 80 کیلومتر است دارای راستای شمال غربی - جنوب شرقی بوده که از فاصله 10 کیلومتری شهر بانه عبور می کند .این گسل نیز در صورت تجدید فعالیت در منطقه با توجه به درازی آن که حدود 80 کیلومتر می باشد منجر به وقوع زمین لرزه ای با بزرگی 7 درجه ریشتر خواهد بود.
برپایه نقشه زمین شناسی با مقیاس 1000000/1 ( شیت شمال غربی ایران) که توسط شرکت ملی نفت تهیه گردیده است بیشتر وسعت شهرستان بانه ( حدود 80 درصد) در پهنای به عرض 10 کیلومتر و در درازای به طول 30 کیلومتر در میانه این دو گسل واقع شده است.
راندگی شمال بانه زون گسلی نامنظم و وسیعی است که موجب راندگی مجموعه دگرگونی مهاباد به سمت جنوب باختری شده است. کانون زلزله قابل استناد و با اهمیتی در امتداد این گسستگی دیده نمی شود وادامه آن وارد استان آذربایجان غربی می شود. ( سازمان برنامه وبودجه ،1375 )
گسلهایی با روند SW- NE در خاور بانه با جابه جای چپگرد دیده می شود . این مجموعه گسلها متعدد و گاهی به شکل نردبانی گسترش دارد و به نظر می رسد بر پهنه شکستگی مهمی در پی سنگ منطبق باشد که ادامه آن در خمس ساختمانی ارتفاعات طالش نیز نقش دارد . تاریخچه تکو ین این گسل طولانی است و به نظر می رسد در توزیع رخسارهای ناحیه در زمانهای بعد از مزوزو ئیک و حتی طی آن نقش اساسی داشته است و ساختار عمومی ناحیه را کنترل می کند .به گونه ای که روند چین ها نیز موازی آن تغییر کرده و روندهای عمود بر روند داخلی زاگرس به وجود آورده اند . فعالیت این سیستم شکستگی ها موجب خمش عمومی در ساختار ناحیه شده است .این زون گسلی فعال تلقی می شود اگرچه توزیع کانون های زلزله در بخش کردستان کم است ولی کانون های متعددی منطبق بر روند آن در نواحی شمالیتر استان دیده می شود. این سیستم در شکل گیری دره شلیر نقش دارد .(همان منبع)
زلزله پدیده ای هولناک است که نه تنها نمی توان از وقوع آن ممانعت بعمل آورد بلکه، پیش بینی دقیق زمان وقوع آن نیز امکانپذیر نیست. بنابراین جهت کاهش میزان خسارات مالی و تلفات انسانی آن بایستی اقداماتی توسط برنامه ریزان منطقه ای و مسئولین مربوطه در نقاط مسکونی،فعالیتی و ارتباطی مانند شهر، روستاها و راهها اولویت بندی و اجرا شوند.
در رابطه با شهر بانه، پس از شناسایی ویژگیهای جغرافیایی و طبیعی شهر از جنبه های ،ژئومرفولوژی و کیفیت مصالح ساختمانی به تدوین راهکارهای مناسب جهت توسعه بهینه فضاهای مسکونی شهر و کاهش آسیب پذیری در مقابل زلزله به شرح ذیل می پردازیم:
همانگونه که قبلا"ذکر شد شهر بانه از نظر احتمال وقوع زلزله در منطقه با خطر نسبتا" بالا پهنه بندی شده است.که در صورت وقوع زمین لرزه ،با توجه به درازای گسل های موجود در منطقه (گسل های پیرانشهر و کاشانه ) زمین لرزه هایی با بزرگی 1/7 و 7 درجه ریشتر مورد انتظار خواهد بود.لذا جهت مقابله با این بلای طبیعی و کاهش صدمات و خسارات ناشی از آن باید آئین نامه طراحی ساختمان در برابر زلزله رعایت شده و جهت مقاوم سازی ساختمانهادر انتخاب و محاسبه سازه ساختمانهای شهر نکات زیر بایستی مورد توجه واقع شوند:
1- کلیه عناصر باربر ساختمان باید به نحویی به هم پیوسته باشند که در هنگام وقوع زلزله ،ارتعاشات ناشی از آن سبب تغییر جهت و از هم گسیختگی عناصر مختلف نشده یکپارچگی ساختمان حفظ شود.
2- شرایط زمین و میزان مقاومت خاک در برابر وزن ساختمان وبارهای وارده ( زنده و مرده) وسایر نیروها بایستی محاسبه و اصول فنی ومهندسی در پی سازی وچگونگی اتصال پی ها ، ستونها وتیرها خصوصا" در ساختمانهای عمومی وبلند رعایت گردد .
3- مقاوم سازی ساختمانها در هر دو امتداد عمود بر هم در مقابل نیروهای افقی ناشی از زلزله وانتقال نیروهای افقی به شالوده نیز در هر یک از امتدادها به طور مناسب انجام گیرد.
معمولا" در طراحی ساختمانها برای تأمین انتقال بارها از نقطه اثرشان برساختمانها تا زمین چندین نوع سیستم باربر وجود دارد که در شهر بانه استفاده از سیستم اسکلت بتنی مسلح در جا به دلایلی از قبیل مقاومت آن در برابر رطوبت ، ایمنی بالای آن در مقابل نیروهای جانبی ، مقاومت زیاد آنها در برابر آتش سوزی ونیروهای دینامیکی ، عمر مفید ، سهولت در نگهداری ، همبستگی ساختمانها در مقابل نیروهای زلزله و...توصیه می شود.
در طرح جامع بانه ، ضوابط عمومی جهت جلوگیری از ضایعات زلزله را در قالب تبصره هایی به شرح زیر ارائه شده است :
تبصره 1- ساختمانهای آجری نباید بیش از سه طبقه باضافه یک زیر زمین باشند وارتفاع آن از سطح طبیعی زمین از 11 متر نباید تجاوز نماید.
تبصره 2- ساختمانهای با بلوک سیمانی که در آنها تمام یا قسمتی از بارهای عمودی به دیوارهائی که با بلوک سیمانی ساخته شده وارد میاید این ساختمانها بایدحداکثر دو طبقه باضافه یک طبقه زیر زمین بوده وارتفاع آن از سطح طبیعی زمین نباید از هشت متر تجاوز نماید.
تبصره 3- ساختمانهای سنگی ، ساختمانهائی هستند که تمام یا قسمتی از بارهای عمودی را به دیوارهائی که با سنگ لاشه ساخته شده وارد می گردد. این ساختمانها فقط برای یک طبقه باضافه زیرزمین است وارتفاع ساختمان از سطح طبیعی زمین نباید از 5 متر بیشتر باشد.
تبصره 4- با ستثناء ساختمانهای تجاری در طبقه همکف ، حداکثر ارتفاع هر یک از طبقات ساختمانها محدود به 5/3 متر وهر گاه ارتفاع از این حد بیشتر شود باید در کلیه دیوارها در هر سه متر ارتفاع یک کلاف بتن آرمه بارتفاع حداقل 20 سانتیمتر و به عرض برابر عرض دیوار قرار داد.(مهندسین مشاور پژوهش و عمران ، 1368)
علاوه بر موارد فوق در جهت کاهش میزان خسارات احتمالی ناشی از وقوع زلزله در شهر بانه از ساخت و ساز واحدهای مسکونی و مراکز عمومی در نزدیکی گسلها
دیوارهای حائل غیر مقاوم ،ساختمانهای تخریبی، ساختمانهای بلند بر روی زمینهای شیبدار، اراضی سست و ناپایدار ورسوبات نرم و مرطوب جلوگیری گردیده و نقاط ساخته شده که دارای شرایط فوق می باشند را شناسایی نموده و در اسرع وقت نسبت به تغییر مکان آنها اقدام شود.
همچنین می توان زمینهای شهر را بر حسب درجه حساسیت در برابر امواج ممیزی نموده و نقاط ناپایدار و خطرناک و نقاطی که برای ایجاد و توسعه مراکز مسکونی و ساختن ساختمانهای عظیم شرایط مطمئنتری دارند را تعیین کرده و نتایج اطلاعات را بر روی نقشه هایی که بتوان از آنها بعنوان مبنا استفاده کرد منعکس نموده و بر همین اساس به برنامه ریزی و تعیین کاربری اراضی اقدام نمود.
گسترش برنامه های آموزش همگانی مردم در خصوص خطرزلزله و جلب مشارکت شهروندان در جهت رعایت قوانین و اصول شهرسازی و مقاوم سازی ساختمانها در مقابل زلزله از دیگر راهکارهای قابل مطرح می باشد که عمدتا" مراکز دانشگاهی، تحقیقاتی ،شهرداری و بویژه انجوها (سازمانهای محلی) می توانند عهده دار این امر مقدس باشند.
اصولا" شهرداریها به لحاظ داشتن نقش عمده ای که در توسعه فیزیکی و کالبدی شهرها برعهده دارند می توانند با استفاده از اهرمهایی که در دست دارند بالاترین سهم را در جهت کنترل ساخت و سازها و ایمن سازی ساختمانها و تاسیسات داشته باشند. لذا توصیه های زیر در جهت بالا بردن کیفیت و چگونگی عملکرد شهرداری در رابطه با موضوع زلزله قابل ارائه می باشد که عبارتند:
- شهردار بایستی در مدیریت خود آینده نگر و باثبات بوده و از خیال اینکه در موقع وقوع بحران می تواند با اقدامات فوری و سطحی از میزان خسارات و تلفات کاسته و شهر را مدیریت کند بیرون آید.
- شهردار بایستی نظارت و کنترل دقیقی بر اجرای ضوابط و مقررات مربوط به کیفیت ساخت و سازهای شهر داشته و از زد و بند و رشوه خواری در نهاد تابعه خود در رابطه با مسئله فوق که یک امر حیاتی محسوب شده و با جان و مال شهروندان در ارتباط است پرهیز نماید.
- برای آنکه شهردار به مردم شهر ثابت کند که در مدیریت خود بصورت جدی و منطقی عمل می کند ،پروژه های خود (مانند آسفالت معابر،پل سازی،جدول کشی و...)را با بهترین کیفیت انجام دهد تا الگویی نیز برای مردم در راستای مقاوم سازی خانه هایشان باشد.
- شهردار بایستی جهت تقویت بدنه مهندسی و کارشناسی شهرداری سعی کند که از نیروهای متخصص و شایسته استفاده کرده و برای آنها دوره های آموزشی مستمر بگذارد.
- شهردار به منظور برآورد میزان خطر پذیری شهر در برابر زلزله و پهنه بندی خطرهای ژئوتکنیکی بایستی نقاط مختلف شهر را مورد مطالعه و بررسی قرار داده و بر اساس نتایج این مطالعات برنامه توسعه شهر را تهیه نماید.(با اندکی تغییر از غفوری آشتیانی)
به طور کلی می توان گفت که با توجه به توان بالای لرزه خیزی در بانه، لزوم توجه به مقاوم سازی ساختمانها (بخصوص ساختمانهی عمومی و حساس و مرتفع )و رعایت آیین نامه 2800 ایران در محاسبات سازه ها امری ضروری می باشد .
1- زنجانی حبیب ا...؛«برآورد نیاز به مسکن در 2 سال اینده» مجموعه مقالات دومین سمینار سیاستهای توسعه مسکن در ایران ، وزارت مسکن و شهرسازی،1374
2 - غفوری آشتیانی،محسن؛ ایمنی شهرها در برابر زلزله، مجله شهرداریها،شماره52،شهریور 1382
3- فرهنگی منش،ساسان؛ « نگاهی به وضعیت مسکن در گیلان» مجموعه مقالات دومین سمینار سیاستهای توسعه مسکن در ایران ؛ وزارت مسکن و شهرسازی،1374
4- سازمان برنامه و بودجه استان کردستان؛مطالعات جامع توسعه اجتماعی - اقتصادی استان کردستان،بخش مسکن و ساختمان،گزارش نهایی، 1375
5- مهندسین مشاور پژوهش و عمران؛ « طرح توسعه و عمران (جامع) شهر بانه» 1368
6- نجفی ، یدالله؛« جغرافیای عمومی کردستان»انتشارات امیر کبیر، 1369
